Με επίσκεψη στο μνημείο για τη μάχη του ΕΛΑΣ στην Καλοσκοπή και πεζοπορία στα περάσματα του ΔΣΕ στην περιοχή ολοκληρώθηκε το 4ο Ιστορικό Διήμερο, που οργάνωσε Σάββατο και Κυριακή στην ανταρτομάνα Ρούμελη η Οργάνωση Περιοχής Στερεάς – Εύβοιας της ΚΝΕ.
Στην έναρξη της πεζοπορίας η Δήμητρα Γερακούδη, μέλος του ΤΣ Φθιώτιδας της ΚΝΕ, σημείωσε:
«Φίλες και Φίλοι, Συντρόφισσες και Σύντροφοι,
Βρισκόμαστε στον ιστορικό τόπο της Καλοσκοπής, ένα χωριό ποτισμένο με το αίμα συντρόφων και αγωνιστών, που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία του λαού μας και το τσάκισμα του φασισμού στη χώρα μας. Όλους αυτούς τιμάμε σήμερα εδώ με την παρουσία μας σε αυτόν το χώρο.
Εδώ στην Καλοσκοπή, στις αρχές του Γενάρη του 1944, δόθηκε μια φοβερή μάχη των αγωνιστών του 5ου Τάγματος Παρνασσίδας του ΕΛΑΣ και συγκεκριμένα, του 1ου λόχου που είχε διαταχθεί προς βοήθεια του ΙΙ/36 Τάγματος ενάντια σε ισχυρές δυνάμεις των Γερμανών κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους. Οι Γερμανοί φασίστες τότε συνέχιζαν τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, παρότι είχαν αρχίσει να αποδυναμώνονται, ενώ όλο και περισσότερες δυνάμεις προσέρχονταν στον ΕΛΑΣ.
Οι Γερμανοί φασίστες ήδη από προηγούμενη μάχη με ομάδες του ΕΛΑΣ βρίσκονται στην Κουκουβίστα, έτσι λεγόταν το χωριό της Καλοσκοπής. Οι ΕΛΑΣίτες είχαν πληροφορηθεί για τη θέση των γερμανικών δυνάμεων κι έτσι, ο 1ος λόχος μετακινείται από το Λιδωρίκι προς την περιοχή γύρω από την Καλοσκοπή, στο χωριό Γκούρα και στη θέση “Βρίζες”. Οι Γερμανοί φασίστες όμως είχαν προλάβει ήδη να τους στήσουν ενέδρα, ενώ το πυκνό χιόνι δε βοήθησε τους αντάρτες αν τους αντιληφθούν. Έτσι όταν οι ΕΛΑΣίτες πλησίασαν την Καλοσκοπή, στη θέση “Αγία Τριάδα”, όπου βρίσκεται και η ομώνυμη εκκλησία, δόθηκε η γενναία μάχη που στοίχισε τη ζωή 33 συντρόφων και αγωνιστών από όλα τα μέρη της Ελλάδας, ανάμεσά τους τρεις Ισραηλίτες και δύο Σοβιετικοί. Δώσανε τη μάχη με πείσμα και αυταπάρνηση για πέντε ημέρες και κάτω από αντίξοες συνθήκες, αλλά πέσανε αλύγιστοι στις 5 του Γενάρη του 1944.
Ξεχωριστή φιγούρα ανάμεσά τους είναι ο μόνιμος ανθυπολοχαγός και διοικητής του 1ου λόχου του 5ου Ανεξάρτητου Τάγματος του ΕΛΑΣ, Μώκος Χαράλαμπος με το ψευδώνυμο Καλλία, ο οποίος εννιά μήνες οδήγησε το λόχο του μόνο σε νίκες, μέχρι την ημέρα που έπεσε μαχόμενος στην Αγία Τριάδα της Παύλιανης και θάφτηκε στο χωριό του, το Μαυρολιθάρι. Οι υπόλοιποι σύντροφοι και αγωνιστές είναι θαμμένοι εδώ στην Καλοσκοπή και για αυτούς έχει χτιστεί αυτό το μνημείο.
Είμαστε περήφανοι και τιμάμε όλους αυτούς που θυσίασαν τη ζωή τους και έχυσαν το αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδας μας. Εμπνεόμαστε και διδασκόμαστε από την αλύγιστη στάση τους και για το δικό μας σημερινό αγώνα για μια άλλη κοινωνία χωρίς αδικία, φτώχεια και πολέμους, για το σοσιαλισμό».